Samsunda Selçuklulardan kalma tek Kervansaraydı. 2001 yılında tescil edilmesine rağmen köylüler tarafından hayvan ahırı olarak kullanılmıştı. 2011 tarihinde restorasyonu yapılınca değeri ortaya çıkmıştı.
Samsun'un Kavak ilçesinde bulunan Çakallı Selçuklu Kervansarayı, halk arasında daha çok Taşhan olarak bilinir ve bölgenin en önemli tarihi yapılarından biridir.
Tarihçe ve Konum
- Yapım Dönemi: Çakallı Taşhan, 13. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti döneminde inşa edilmiştir. Özellikle Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemine (1237-1246) tarihlenir.
- Stratejik Önemi: Karadeniz ticaret kervan yolunun kritik bir menzili üzerinde yer alır. Samsun-Amasya karayolu üzerinde, Kavak'ın Çakallı mevkiinde bulunur. Bu konumu, hanın Anadolu'nun iç kesimlerinden Samsun limanına ulaşan kervanlar için önemli bir son durak ve ticaret kontrol noktası olmasını sağlamıştır.
-
-
- Atatürk'ün Yolu: Tarihi yapının önemi, Mustafa Kemal Atatürk'ün 25 Mayıs 1919'da Samsun'dan Havza'ya geçerken kullandığı "Atayolu" üzerinde bulunmasıyla da pekişir.
-
- Samsun'daki Tek Selçuklu Kervansarayı: Çakallı Taşhan, Samsun il sınırları içinde günümüze ulaşan tek Selçuklu kervansarayı olma özelliğini taşır.
Mimari Özellikleri
- Yapı Tipi: Kervansaray, hem açık bir avluya hem de kapalı bir barınak bölümüne sahip olan karma tip hanlar grubuna girer. Günümüzde daha çok kapalı bölümü ayakta kalmıştır, avlu kısmının izleri ise hala görülebilmektedir.
-
- Malzeme: Yapımında ağırlıklı olarak moloz taş ve kesme taş kullanılmıştır. Özellikle taşıyıcı hatlarda, kapı ve pencere sövelerinde kaliteli kesme taş işçiliği dikkat çeker.
- Planlama: Dikdörtgen bir plana sahiptir. İç mekân, ortada daha yüksek ve geniş tonozlu bir alan ile yanlarda daha küçük tonozlu iki mekândan oluşur. Bu tonozlu sistem, belirli aralıklarla yerleştirilen payeler ve kemerlerle desteklenir.
- Giriş ve Süslemeler: Güney cephede yer alan giriş kapısı yuvarlak kemerlidir. Giriş portalinin yanındaki yarım yıldız süslemeleri, Selçuklu mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtır.
-
-
- Restorasyon ve Değişiklikler: Yapı, tarihinde çeşitli onarımlar görmüştür. Özellikle 1650 yılında kapsamlı bir onarım geçirmiş ve bu onarımda Osmanlı mimarisine ait bazı öğeler de eklenmiştir. Güney cephesinin tamamen düzgün kesme taştan yapılmış gibi görünse de, bunun restorasyon sırasında mevcut moloz taş örgü üzerine bir kaplama olduğu anlaşılmıştır.
-
Günümüzdeki Durumu ve Kullanımı
- Restorasyon: Çakallı Taşhan, 2001 yılında tescillenmiş ve 2011-2012 yılları arasında kapsamlı bir restorasyon geçirmiştir. Bu restorasyonla birlikte hanın kapalı (barınak) bölümü yeniden işlevlendirilmiştir.
-
- Mevcut Kullanım: Günümüzde Çakallı Taşhan, restoran olarak hizmet vermektedir. Bu sayede hem tarihi dokusu korunmuş hem de ziyaretçilere eşsiz bir atmosferde yöresel lezzetleri tatma imkanı sunulmuştur. Özellikle bölgenin meşhur Çakallı Menemeni'ni denemek için buraya gelen birçok ziyaretçi bulunmaktadır.
Çakallı Selçuklu Kervansarayı (Taşhan), hem mimari güzelliğiyle hem de İpek Yolu üzerindeki tarihi rolüyle Kavak'ın ve Samsun'un önemli kültürel miraslarından biridir.
