Koruyucu ailenin önemi ve Türkiye'deki güncel durumunu nedir?
Koruyucu Aile Nedir?
Koruyucu aile, çeşitli nedenlerle biyolojik ailesiyle birlikte yaşayamayan çocukların, bakım, eğitim ve yetiştirilme sorumluluğunu belirli bir süre için üstlenen aile veya kişilerdir. Bu sistemde, çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalmaya devam ederken, koruyucu aileler devlet denetimi ve desteğiyle çocuğa aile ortamı sunar. Koruyucu ailelik, evlat edinmeden farklıdır çünkü evlat edinmede çocuğun velayeti hukuken evlat edinen aileye geçerken, koruyucu ailelikte bu durum söz konusu değildir.
Koruyucu aile modelleri çocuğun ihtiyaçlarına göre çeşitlenir:
-
Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modeli: Çocuğun akrabaları, komşuları veya tanıdığı yakın çevresindeki kişiler tarafından bakımının üstlenilmesidir.
-
Geçici Koruyucu Aile Modeli: Acil koruma gerektiren veya hizmet planı oluşturulmuş çocuklar için kısa süreli bakım sağlanmasıdır.
-
Süreli Koruyucu Aile Modeli: Öz ailesine kısa sürede döndürülme imkanı bulunmayan veya kalıcı olarak aile yanına yerleştirilemeyen çocuklar için sağlanan bakımdır. Bu, en yaygın koruyucu aile modelidir.
-
Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modeli: Özel zorlukları veya ihtiyaçları (engellilik, kronik rahatsızlık vb.) olan çocuklara yardımcı olabilecek, lisans eğitimine sahip veya bu konuda özel eğitim almış kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.
Koruyucu Ailenin Önemi
Koruyucu aile hizmeti, çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmesi açısından hayati bir öneme sahiptir. Kurum bakımına kıyasla, çocukların bir aile ortamında büyümesi onlara pek çok avantaj sağlar:
-
Psiko-sosyal Gelişim: Çocukların sevgi, güven ve aidiyet duygusu içinde büyümesi, psikolojik ve sosyal gelişimlerini olumlu yönde etkiler. Bir aile ortamında büyüyen çocuk, kurumda yetişen bir çocuğa kıyasla daha güçlü bir kimlik ve özgüven geliştirme şansına sahiptir.
-
Duygusal Bağ Kurma: Koruyucu aileler, çocuklara birebir ilgi ve sevgi göstererek onların terk edilmişlik hissini azaltır ve sağlıklı bağlanma ilişkileri kurmalarına yardımcı olur. Bu bağlar, çocuğun ileriki yaşamındaki ilişkileri için temel oluşturur.
-
Eğitim ve Sosyal Yaşam: Çocuklar, koruyucu aile yanında kendi çevresiyle, okuluyla ve sosyal aktiviteleriyle ilişkilerini devam ettirme imkanı bulur. Bu durum, onların topluma daha kolay uyum sağlamasına ve başarılı olmasına katkıda bulunur.
-
Bireyselleşme ve Destek: Koruyucu aile, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına daha kolay odaklanabilir ve ona özel ilgi gösterebilir. Özellikle özel gereksinimleri olan çocuklar için uzmanlaşmış koruyucu aileler büyük bir fark yaratır.
-
Toplumsal Farkındalık: Koruyucu ailelik, sadece çocuk için değil, koruyucu aileler ve toplum için de önemlidir. Bu hizmet, toplumsal dayanışmayı ve yardımlaşma kültürünü pekiştirir.
Türkiye'de Koruyucu Ailenin Bugünkü Konumu
Türkiye'de koruyucu aile hizmetleri, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalarla bu sistemin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Güncel verilere göre (Haziran 2025 itibarıyla), Türkiye genelinde 8 bin 917 koruyucu aile yanında 10 bin 657 çocuk sevgiyle büyümektedir.
Önemli istatistikler ve gelişmeler:
-
Çocuk Sayısı Artışı: 2002 yılında sadece 515 çocuk koruyucu aile yanında yaşarken, bu sayının 10 binin üzerine çıkması, sistemin yaygınlaşma eğiliminde olduğunu göstermektedir.
-
Özel Gereksinimli Çocuklar: Devlet korumasındaki 1191 özel gereksinimli çocuk, koruyucu aileler yanında yaşamlarını sürdürmektedir. Bu durum, koruyucu aile sisteminin farklı ihtiyaç gruplarına da hitap ettiğini göstermektedir.
-
Coğrafi Dağılım: Koruyucu aile sayısının en fazla olduğu iller sırasıyla İstanbul, İzmir, Ankara, Kayseri ve Adana'dır.
-
Devlet Desteği: Koruyucu ailelere, çocukların bakım ve yetiştirilme masraflarına karşılık aylık ödeme yapılmakta ve talep edilmesi halinde sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin sigorta primleri karşılanmaktadır.
-
Takip ve Denetim: Çocuklar koruyucu aile yanına yerleştirildikten sonra düzenli olarak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı uzmanları tarafından takip edilmektedir. İlk yıl her ay, sonraki yıllarda ise üç ayda bir ziyaretler yapılmaktadır.
-
Başvuru Şartları: T.C. vatandaşı olmak, Türkiye'de sürekli ikamet etmek, 25-65 yaş arasında olmak, en az ilkokul mezunu olmak ve düzenli gelire sahip olmak gibi temel şartları sağlayan evli veya bekar herkes koruyucu aile olmak için başvurabilir.
Türkiye, kurum bakımından aile temelli bakım modellerine geçiş sürecini hızlandırarak, her çocuğun bir aile sıcaklığında büyümesi için çalışmalarına devam etmektedir.
30.06.2025 11:03:10